Ekonomiczny wybór przekoroju ścian

Strefa cokołowa stanowi jeden z bardziej wymagających elementów budynku. Obszar ten wpływa na estetykę obiektu, decydując również o jakości cieplno-wilgotnościowej przegrody. Ma też za zadanie ochronę budynku przed wodą. Poznanie i zrozumienie szeregu czynników oddziałujących na strefę cokołową oraz wymagań z tego wynikających pozwala na jej właściwe zaprojektowanie i wykonanie.

Rola strefy cokołowej w budynku

Cokół pozostaje często elementem niedocenianym, traktowanym pobieżnie przez projektantów, jak i wykonawców. Ze względu na swoje położenie, strefa cokołowa budynku narażona jest na szereg niekorzystnych czynników. Właściwe rozwiązanie tego obszaru ma na celu ochronę budynku przed tymi oddziaływaniami, przy jednoczesnym zachowaniu estetycznego wyglądu.

• Zabezpieczenie przed wodą:
  • z opadów atmosferycznych,
  • z topniejącego śniegu zalegającego przy budynku,
  • wodą rozbryzgową – odbijająca się od przyległych powierzchni,
  • wilgocią kapilarną oraz kondensacją międzywarstwową.
• Aspekt termiczny:
  • ograniczenie strat ciepła z budynku,
  • zapobieganie kondensacji pary wodnej na wewnętrznej powierzchni przegrody.
• Estetyka:
  • kształtowanie wyglądu budynku poprzez rodzaj warstwy wykończeniowej oraz geometrię cokołu,
  • trwałość warstw wykończeniowych.

Podczas projektowania strefy cokołowej należy uwzględnić wszystkie wyżej wymienione czynniki jednocześnie. W celu zapewnienia skuteczności rozwiązania konieczne jest całościowe podejście do tego obszaru budynku. Precyzyjny projekt pozwala uniknąć improwizacji oraz wątpliwych technicznie rozwiązań na placu budowy. Złożoność tego zagadnienia podkreśla często spotykany obraz odpadających tynków oraz okładzin cokołowych.

Prawidłowe rozwiązanie strefy cokołowej to złożone zagadnienie, które zignorowane, może objawić się w widoczny sposób, niedługo po zakończeniu robót.

Hydroizolacja strefy cokołowej

Z uwagi na opisane wyżej źródła oddziaływania wody, prawidłowa hydroizolacja strefy cokołowej to istotne zagadnienie. Jednocześnie ze względu na zachodzące w tym obszarze procesy wymiany pary wodnej ze środowiskiem zewnętrznym, należy zapewnić jej swobodną dyfuzję. Zignorowanie tego aspektu może skutkować zawilgoceniem, prowadzącym do zwiększonych strat ciepła oraz degradacji materiałów. Dlatego w celu prawidłowego zabezpieczenia strefy cokołowej przed wodą konieczne jest zastosowanie materiałów spełniających szereg wymagań im stawianym.

• Niski opór dyfuzyjny – z tego względu stosowanie produktów bitumicznych, które stanowią barierę dla pary wodnej, jest niepoprawne. Papy, emulsje, czy też grubowarstwowe powłoki bitumiczne często nie będą dobrym rozwiązaniem na zabezpieczenie strefy cokołowej przed wodą.
• Odporność na obciążenie termiczne – zapewnienie wysokiej odkształcalności może wiązać się z koniecznością zastosowania dodatkowych taśm lub kształtek uszczelniających.
• Możliwość przymocowania warstw wykończeniowych – materiał hydroizolacyjny musi stanowić typowe podłoże umożliwiające wykonanie tynku, okładziny ceramicznej lub montaż termoizolacji, zapewniając właściwą przyczepność do podłoża.
• Możliwość połączenia z hydroizolacją ściany fundamentowej – przyjęte rozwiązanie powinno zapewniać ciągłość hydroizolacji pionowej, co w zależności od zastosowanych materiałów może wymuszać przyjęcie odpowiedniej kolejności robót.

Dodatkowo hydroizolacja powinna zostać wyprowadzona ponad grunt do wysokości oddziaływania wody rozbryzgowej, co zależne jest od rozwiązania terenu wokół budynku. W praktyce najczęściej stosowanymi w tym obszarze wyrobami są mineralne zaprawy uszczelniające lub masy hybrydowe. Jednak dobór konkretnego rozwiązania należy zawsze rozpatrywać indywidualnie.

Termoizolacja strefy cokołowej

Ocieplenie cokołu wpływa na straty ciepła z budynku, a co za tym idzie koszty jego ogrzewania. Termoizolacja cokołu ma też na celu zapobieganie kondensacji wilgoci na powierzchni wewnętrznej przegrody. Stanowi również często podłoże dla warstwy wykończeniowej. W związku z powyższym podczas doboru rozwiązania sposobu termoizolacji strefy cokołowej należy uwzględnić szereg czynników wpływających na poprawność tego zakresu.

• Odporność na oddziaływanie wody i wytrzymałość mechaniczna – z racji lokalizowania hydroizolacji na materiale konstrukcyjnym, termoizolacja strefy cokołowej powinna być odporna na oddziaływanie wody, jak i wytrzymała mechanicznie. Uwaga: Poza szczególnymi przypadkami, hydroizolacji nie wykonuje się na termoizolacji.
• Grubość termoizolacji – odpowiednia grubość termoizolacji, umożliwia cofnięcie lica cokołu w stosunku do płaszczyzny ściany. Prócz znaczenia estetycznego, takie rozwiązanie umożliwia również ograniczenie zalewania cokołu przez wodę opadową.
• Długość termoizolacji – głębokość termoizolacji w gruncie powinna wynikać z obliczeń cieplno-wilgotnościowych przegrody. Parametry termoizolacji zależne są również od tego, czy budynek jest podpiwniczony oraz czy ewentualna kondygnacja podziemna jest ogrzewana.
• Sposób mocowania – Termoizolację strefy cokołowej mocuje się za pomocą klejów dobranych w zależności od hydroizolacji znajdującej się na ścianie fundamentowej. Pamiętać należy o stosowaniu materiałów bezrozpuszczalnikowych, które przyczyniają się do niszczenia styropianów. Ewentualna konieczność mocowania mechanicznego uzależniona jest od warstwy wykończeniowej cokołu.

W praktyce najczęściej stosowanymi w tym obszarze wyrobami są polistyren ekstrudowany (XPS), tak zwany styrodur lub też hydrofobizowany polistyren ekspandowany – styropian EPS. Dobór parametrów termoizolacji powinien jednak każdorazowo wynikać z obliczeń cieplno-wilgotnościowych.

Wykończenie strefy cokołowej

Cokół bierze udział w kreowaniu wyglądu zewnętrznego budynku. Jego wykończenie, kształt oraz użyte materiały wpływają na ogólny charakter architektoniczny, decydując również o trwałości rozwiązania.

• Współpraca i kompatybilność materiałów – zastosowane materiały, muszą być zgodne z przyjętym systemem ociepleń. Związany jest z tym odpowiedni dobór warstwy zbrojącej na powierzchni termoizolacji oraz sposób montażu warstwy wykończeniowej.
• Zabezpieczenie przed wodą – warstwy wykończeniowe należy zabezpieczyć przed podciąganiem kapilarnym wody z gruntu zlokalizowanego wokół budynku. Ostatnim etapem jest hydrofobizacja, która uodparnia warstwę wykończeniową na działanie wody opadowej oraz rozbryzgowej.
• Odporność na obciążenie termiczne – oprócz zastosowania wyrobów mrozoodpornych, ważna jest również odpowiednia technika klejenia okładzin ceramicznych. Powstanie pustych przestrzeni pod płytkami, w których gromadzić mogłaby się wilgoć, może skutkować oderwaniem okładziny w trakcie przymrozków.
• Niski opór dyfuzyjny – Tynki nie powinny stanowić bariery dla pary wodnej, natomiast płytki cokołowe należy przyklejać z odpowiednim odstępem umożliwiającym jej swobodną dyfuzję.

Warstwa wykończeniowa to jeden z ostatnich etapów prac nad strefą cokołową budynku. Aby zapewnić jej trwałość oraz estetyczny wygląd na długie lata, zadbać należy o odpowiedni dobór poszczególnych materiałów oraz prawidłowe wykonanie prac.

Miejsca krytyczne

Strefa cokołowa obejmuje swym zakresem również miejsca wymagające szczególnej uwagi. Zlokalizowane przy budynku tarasy, schody wejściowe, czy też okna i drzwi, wymagają specjalnych zabiegów. Sytuacji nie ułatwia różnorodność dostępnych rozwiązań, co sprawia, że niemal w każdym przypadku różnią się one od siebie i wymagają indywidualnego podejścia.

• Progi okienne i drzwiowe – ze względu na występujące w połączeniu materiały o różnej rozszerzalności cieplnej, konieczne jest dobranie rozwiązania gwarantującego szczelność w tych specyficznych warunkach. Wiąże się to często z koniecznością zastosowania specjalnych materiałów oraz dodatkowych taśm lub kształtek uszczelniających.
• Tarasy naziemne oraz schody – konieczne jest staranne przemyślenie sposobu połączenia izolacji tarasu lub schodów z budynkiem. Tak by zapewnić szczelność oraz właściwe odprowadzenie wód opadowych w zależności od sposobu wykonania warstw wykończeniowych tarasu.
• Elewacje wentylowane – ściany z pustką powietrzną przed warstwą licową wymagają zastosowania specjalnych rozwiązań strefy cokołowej. Zapewnić należy odpowiednią wentylację pustki powietrznej, jak i odprowadzenie ewentualnych skroplin z tej przestrzeni.

Brak szczegółowego rozwiązania detali w dokumentacji projektowej skutkuje improwizacją na placu budowy oraz błędami.

Podsumowanie

Strefa cokołowa budynku narażona jest na szereg niekorzystnych czynników, jednak dzięki przyjęciu właściwych rozwiązań możliwe jest zapewnienie jej odpowiedniej trwałości i estetyki. Szczegółowa dokumentacja projektowa pomaga uniknąć kosztownych napraw oraz poprawek, które często wynikają z nietrafionych, improwizowanych rozwiązań przyjętych na etapie budowy.